केशर दिसायला अगदी छोट्या लाल-केशरी रंगाच्या धाग्यांप्रमाणे दिसतं. अनेक भागांमध्ये याला विविध नावांनी ओळखलं जात. जसे की, हिंदीमध्ये केशर, तमिळमध्ये कुनकुमापू आणि अरबी भाषा आणि बंगाली भाषेमध्ये याला जाफरान असे म्हटले जाते.
केशर हे जगातील सर्वात महागड्या मसाल्यांपैकी एक आहे. याच कारणामुळे, रेड गोल्ड (लाल सोने) या नावाने देखील केशरला ओळखलं जात. केशरचा रंग आणि सुगंध हा त्याला इतरांपेक्षा वेगळा ठरवतो. इराण हा केशराचा सर्वात मोठा उत्पादक देश आहे, जो जगातील एकूण केशर उत्पादनापैकी 90 टक्के उत्पादन करतो. भारताबद्दल बोलायचे झाले तर, जम्मू-काश्मीर हे सर्वात मोठे केशर उत्पादन करणारे राज्य आहे. केशर उत्पादनात भारताचा जगात तिसरा क्रमांक लागतो.
तुम्ही केशरला दूधात मिक्स केलेले किंवा दूधापासून बनवण्यात येणाऱ्य इतर अनेक खाद्यपदार्थांमध्ये पाहिले असेल. परंतु, केशरमध्ये इतर अनेक औषधी गुण देखील आहेत. यामुळे त्याचा औषधी वापरासाठीही उपयोग होतो. चला तर मग जाणून घेऊयात केशरचे काही फायदे :- 1. रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारते:- केशरमध्ये असलेले कॅरोटीनॉईड हे आपल्या शरिराची रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारू शकते. केशरच्या वापरामुळे पांढऱ्या रक्त पेशींची (white blood cell count) संख्या वाढते आणि इतर रक्तपेशींच्या पातळीवरही परिणाम होत नाही. याचा अर्थ आपली रोग प्रतिकारशक्ती वाढू शकते. ज्यामुळे लहान-लहान आजारांसोबतच मोठ्या आजारांशी लढण्यासाठी शरीर तयार होते.
2. डोळ्यांची दृष्टी वाढवण्यात फायदेशीर:-केशरमुळे होणाऱ्या फायद्यांमध्ये डोळ्यांच्या दृष्टीचा ही समावेश आहे. केशरमुळे आपल्या डोळ्यांची दृष्टी वाढते. केशरमध्ये अँटिऑक्सिडंट्स गुणधर्म आहेत, ज्यामुळे डोळ्यांतील रक्त प्रवाह सुधारतो, ज्याचा वृद्धत्वाशी संबंधित डोळ्यांच्या आजारांवर परिणामकारक प्रभाव असल्याचे दिसून आले आहे. यासोबतच केशरमध्ये असणारा अँटी-इंफ्लेमेंटरी गुणधर्म रेटिनाला आराम देण्यात मदत करतो. 3. कॅन्सरशी लढण्यात करते मदत
केशरमध्ये कर्करोगाशी अर्थात कॅन्सरशी लढण्याची ताकद असते, ज्यामध्ये स्तन, त्वचा, फुफ्फुस, यकृत इत्यादी सर्व प्रकारच्या कर्करोगांचा समावेश आहे. केशरमध्ये असलेले हे गुणधर्म त्यात असलेल्या क्रोसिन नावाच्या रसायनामुळे येतात. क्रोसिन हे शरीरातील कर्करोगाच्या पेशी नष्ट करते आणि कॅन्सरच्या नवीन पेशी तयार होण्यापासून रोखते.
4. अल्झायमरचा सामना करण्यासाठी उपयुक्त
अल्झायमर म्हणजे विसरण्याचा आजार होय, ज्याला आपण विस्मृती असे ही म्हणतो. ज्या व्यक्तींना या आजाराची समस्या आहे, त्यांनी केशरचे सेवन जरूर करायला हवे. केशर आपल्या मेंदूला आणि मनाला तंदुरुस्त ठेवते, त्यामुळे अल्झायमरचा त्रास असलेल्या व्यक्तींसाठी केशर खूप फायदेशीर ठरते. केशराचे नियमित सेवन केल्यास या आजारापासून सहज सुटका मिळू शकते.
5. वजन कमी करण्यात सहाय्यक:- तुम्ही तुमच्या वाढत्या वजनामुळे त्रस्त असाल तर केशरचे सेवन अवश्य करा. केशर भूक कमी करून कॅलरीजचे प्रमाण कमी करते. यासोबतच केशर कॉलेस्ट्रॉलची पातळी देखील कमी करते. ज्यामुळे, हृदय संबंधित आजार, लठ्ठपणा आणि मधुमेह इत्यादी आजारांचा धोका कमी होतो. 6. निद्रानाशापासून सुटका
तुम्हाला जर झोप येत नसेल किंवा निद्रानाशाची समस्या असेल तर केशरपासून नक्कीच आराम मिळेल आणि झोप येण्यास मदत होईल. चांगली झोप घेतल्याने आपली मानसिक स्थिती देखील सुधारते. निद्रानाशाची समस्या ही पुढे जाऊन डिप्रेशनचे रूप धारण करते. केशर क्लिनिकल डिप्रेशनशी लढण्यासाठी फायदेशीर आहे.
7. मासिक पाळीच्या समस्यांपासून मिळतो आराम:-केशरमध्ये उपलब्ध असलेले गुण हे महिलांना मासिक पाळीमध्ये होणाऱ्या वेदनांपासून आराम देण्यात मदत करतात. मासिक पाळीच्या काळात केशरचे दूध किंवा चहा पिल्याने वेदना, थकवा, सूज, चिडचिडेपणा आणि पेटके येणे यांसारख्या समस्या कमी होतात आणि शरिराला विश्रांती मिळते.
8. अस्थमामध्ये लाभदायी
सध्या हवामान बदलत आहे आणि जर तुम्हाला दम्याचा (अस्थामा) त्रास होत असेल तर तुम्हाला अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागेल. केशर मिसळून दूध प्यायल्याने दम्यामध्ये खूप आराम मिळतो.
9. सर्दी-खोकल्यामध्ये फायदेशीर
बदलत्या वातावरणामुळे सर्दी-खोकला आणि ताप इत्यादी सामान्य समस्या निर्माण होतात. अशा परिस्थितीमध्ये तुम्ही केशरचे दूध किंवा चहा पिणे हे फायदेशीर ठरते.
10. सांधेदुधीवर गुणकारी
आजकाल, सांधेदुखी खूपच सामान्य समस्या झाली आहे, ज्यामध्ये माणसाला हालचाल करणे कठीण होते. केशरच्या सेवनाने सांधेदुखी कमी होण्यास तसेच सर्व प्रकारच्या हाडांशी संबंधित आजारांमध्ये आराम मिळतो.
11. गर्भधारणेच्या दरम्यान केशरचे सेवन करावे:- गर्भावस्थेमध्ये केशरचे योग्य प्रमाणात सेवन केल्यास याचे अनेक फायदे मिळू शकतात. ज्यामध्ये मूड-स्विंग्ज कमी होणे, क्रॅम्प्सपासून आराम, लोहाचे प्रमाण वाढणे, मॉर्निंग सिकनेसपासून आराम इत्यादी फायद्यांचा समावेश आहे. शिवाय, चांगली झोप देखील येते.
12. त्वचेची देखभाल आणि केशर:-त्वचा निरोगी बनवण्यामध्ये केशर अतिशय फायदेशीर आहे. यामध्ये व्हिटॅमिन सी सारखे अँटी-ऑक्सिडंट असतात, जे त्वचेचे सूर्याच्या तीव्र किरणांपासून संरक्षण करण्याचे काम करतात. त्यामुळे त्वचेची नैसर्गिक चमक कायम राहते. 13. जखम झाल्यास ठरते उपयुक्त
तुमच्या शरिराला कोणतीही इजा किंवा जखम झाली असेल तर त्यावर केशरचा लेप लावा. त्यामुळे, तुम्हाला लवकर आराम मिळेल.
14. डोकेदुखीवर रामबाण उपाय
संध्याकाळी काम करून थकवा आल्यास डोकेदुखीचा त्रास होतो. ही समस्या दूर करण्यासाठी केशरची मदत घेतली जाऊ शकते. तुमची डोकेदुखी सौम्य असो किंवा तीव्र असो, त्यासाठी चंदनात केशर मिसळून याची पेस्ट बनवा. त्यानंतर, ही पेस्ट डोक्यावर लगेच आराम मिळतो.15. केसगळती कमी करते
आजकाल केसगळतीची समस्या खूपच वाढली आहे. तुम्ही देखील या समस्येने त्रस्त असाल तर ही समस्या तुम्ही केशरच्या मदतीने दूर करू शकता. कारण, केशरमध्ये व्हिटॅमिन ए सारखे अँटीऑक्सिडंट्स असतात. त्यामुळे केस गळण्याची समस्या सहज दूर होते.
16. पोटाशी संबंधित आजार दूर करण्यासाठी:-पोटाशी संबंधित आजार जसे की, अपचन, पोटदुखी, अ‍ॅसिडिटी, गॅस इत्यादींमध्ये केशरचे सेवन करणे हे फायदेशीर आहे. यासोबतच केशर पचनक्रिया सुरळीत ठेवण्यासही मदत करते.
